Το «άναμμα του Φανού» αναβιώνει σήμερα Τσικνοπέμπτη στη Δημοτική Κοινότητα Πλαγιαρίου του Δήμου Θέρμης. Στις 6 το απόγευμα στο κεντρικό πάρκο Δημοτικής Κοινότητας Πλαγιαρίου ένα μεγάλο αποκριάτικο γλέντι με τον « Φανό ΣΚ’ΡΚΑ» από την Κοζάνη, θα διασκεδάσει μικρούς και μεγάλους με ένα ξεχωριστό παραδοσιακό ξεφάντωμα, άφθονο κέφι και χορό. Στις έξι το απόγευμα της Τσικνοπέμπτης, στο Δημοτικό Πάρκο του Πλαγιαρίου ένα μοναδικό παραδοσιακό αποκριάτικο γλέντι περιμένει μικρούς και μεγάλους. Ελάτε τη φετινή Τσικνοπέμπτη 28 Φεβρουαρίου να αναβιώσουμε ένα μοναδικό παραδοσιακό γλέντι με τη συμμετοχή 50 χορευτών- τραγουδιστών με τοπικές ενδυμασίες που τραγουδούν και χορεύουν με τα περίφημα σκωπτικά αποκριάτικα Κοζανίτικα τραγούδια. Την επιμέλεια της μουσικής αναλαμβάνουν με κέφι και ζωντάνια για μία ακόμη χρονιά τα «Χάλκινα της Κοζάνης», με τα παραδοσιακά Κοζανίτικα κιχιά και το καλό κόκκινο κρασί που θα προσφερθεί σε όλους δωρεάν. Στο χορευτικό μέρος της φετινής διοργάνωσης θα συμμετέχουν μεταξύ άλλων τα τμήματα παραδοσιακών χορών και Λάτιν του Αθλητικού και Μορφωτικού Συλλόγου Ορφέα Πλαγιαρίου.
Στην διοργάνωση της εκδήλωσης συμμετέχουν επίσης :
Η Δ.Ε.Π.Π.Α.Θ, η Δημοτική Κοινότητα Πλαγιαρίου, το Σχολειό της Φύσης, η Ομάδα Πολιτικής Προστασίας Μικρας, το δένδρο ζωής, οι αθλητικοί σύλλογοι – Αστέρας και Ορφέας Πλαγιαρίου και ο Σύλλογος γονέων και κηδεμόνων του δημοτικού σχολείου Πλαγιαρίου.
Λίγα λόγια για το έθιμο
Φανός.
Η ιδιαιτερότητα του Κοζανίτικου Φανού
Τρία είναι τα κύρια στοιχεία που κάνουν τον Φανό της Κοζάνης ξεχωριστό κατά την Ματίνα Μόμτσιου-Τσικριτζή:
1. Ο συνδυασμός του ανάμματος της φωτιάς με το ιδιότυπο τραγούδι γύρω απ’ αυτήν. Ενώ σε άλλες πόλεις της Ελλάδας ανάβουν μεγάλες φωτιές στο χώμα για ευχετήριες ή καθαρτήριες, τελετές στην Κοζάνη συνδυάζεται επί πλέον με την ιδέα της ανατροπής, της αμφισβήτησης ιδεών και ιεραρχίας και την κατάργηση κάθε ορίου που εμπεριέχει η Αποκριά.
2. Η μορφή του Φανού. Δεν ανάβεται μία τεράστια φωτιά στο χώμα που συνεχώς πρέπει να τροφοδοτείται για να μη σβήσει εύκολα, όπως συμβαίνει σε πολλά μέρη της Ελλάδος. Στην Κοζάνη ανάβεται μία μικρή φωτιά επάνω σε βωμό και απλώς συντηρείται η φλόγα της ώστε να διαρκέσει ώρες ολόκληρες. Η φωτιά είναι το σημείο αναφοράς του Φανού και γύρω από αυτήν εξελίσσονται τα διάφορα δρώμενα.
3. Η ύπαρξη πολλών Φανών είναι το τρίο στοιχείο στη διαφορετικότητά του. Δεν ανάβεται μία μεγάλη φωτιά στην πλατεία όπως συμβαίνει αλλού. Στην Κοζάνη υπάρχουν πολλές εστίες στα σταυροδρόμια κάθε γειτονιάς, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στους οικοδεσπότες κάθε Φανού να βάζουν το δικό τους προσωπικό στοιχείο που τους διαφοροποιεί από τους άλλους. Επιτρέπεται έτσι στον επισκέπτη η μετάβαση από Φανό σε Φανό που ρίχνεται συνεχώς σε ένα καινούργιο ξεφάντωμα.
Τι είναι ο Φανός
Είναι μία γιορτή με λατρευτικό αλλά και ανατρεπτικό χαρακτήρα που στήνεται γύρω από ένα βωμό στον οποίο η φωτιά καίει όλη τη νύχτα και γίνεται το βράδυ της «Τρανής της Απουκράς» όταν το κέφι έχει φτάσει στα ύψη. Γύρω από τη φωτιά σχηματίζεται ένας κύκλος με επικεφαλής τον κορυφαίο τραγουδιστή, ο οποίος τραγουδάει πρώτος και μόνος του τα αποκριάτικα τραγούδια ακολουθούμενος από το χορό που επαναλαμβάνει ομαδικά και με τον ίδιο τρόπο τον στίχο. Η εκδήλωση πραγματοποιείται σε συγκεκριμένα μέρη της Κοζάνης που συνήθως είναι τα σταυροδρόμια κάθε γειτονιάς. Είναι καλά οργανωμένη από τους κατοίκους της γειτονιάς και ο καθένας αναλαμβάνει από μία αποστολή: το κέρασμα, την τροφοδοσία, το τραγούδι κτλ. Ο εθελοντισμός στην πλήρη αποθέωσή του!
Ο Φανός παλαιότερα
Την Κυριακή της μικρής Αποκριάς τα παιδιά της γειτονιάς κρατώντας ένα τσίγκινο πιάτο στέκονταν στην έξοδο των εκκλησιών, στα σταυροδρόμια ή τις βρύσες και προκαλούσαν τους περαστικούς : «Ό,τι έχετε ευχαρίστηση για το φανό μας!».
Όλοι έδιναν με ευχαρίστηση! Τα χρήματα που συγκεντρώνονταν προορίζονταν για την αγορά δαδιού για το άναμμα του Φανού.
Οι νοικοκυρές της γειτονιάς ετοίμαζαν τα κεράσματα: κιχιά, μεζέδες και γλυκίσματα για να τα προσφέρουν στους παρευρισκόμενους. Οι άνδρες ετοίμαζαν το κρασί που θα έπιναν και θα κερνούσαν στο Φανό. Το πρωί επισκέπτονταν τα κοσμικά κέντρα της εποχής και μάζευαν τις πεταγμένες σερπαντίνες. Αυτές τις έκαναν μεγάλες φούντες που τις έδεναν σε δυνατό σχοινί το οποίο στερέωναν σε μπαλκόνια, δέντρα ή κολώνες γύρω από το Φανό διακοσμώντας τον.
Στο κέντρο του σταυροδρομιού έχτιζαν μία ξηρολιθιά ύψους ενός μέτρου περίπου και στο κέντρο τοποθετούσαν μια σιδερένια απλάδα όπου θα έκαιγε το δαδί.
